ИЖАРА АҚДИ БИЛАН БОҒЛИҚ ОЯТЛАР ТАҲЛИЛИ
DOI:
https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2023-1/12Keywords:
ижара, эваз, ақд, фазл, маҳр, никоҳ, талоқ, эмизиш, тижорат, касбAbstract
Ушбу мақолада ижтимоий-ҳуқуқий муносабатларга оид ижара шартномаси, яъни бирор нарсани муайян миқдор эвазига вақтинча фойдаланишга бериш ёки фойдаланиш учун олиш борасида ҳуқуқий маданиятни шакллантириш, ундан фойдаланиш тартибларини ишлаб чиқиш билан боғлиқ Қуръон оятлари таҳлил қилинди. Аҳамиятли томони шундаки, мавзу энг аввало олдинги пайғамбарлар динида ижара муносабатларини тартибга солиниши билан боғлиқ масалаларни очиб бериши, шунингдек, ислом дини келгач, ижарага оид жорий қилинган янги тартиб-қоидалар таҳлил қилиниши билан аҳамиятлидир. Натижада, инсонлар ўртасидаги ижтимоий-ҳуқуқий муносабатларга доир ижара шартномаларини тузишда эътибор бериш керак бўлган айрим жиҳатлари очиб берилди. Мақолада араб тилидаги ижара маъносини ифода қилувчи сўзлар Қуръонда қайси маъноларда қўлланилганлиги ёритилди. Шунингдек, Қуръонда ижара шартномасининг шариатда жоизлиги билан боғлиқ оятлар келтирилган бўлиб, жумладан, Бақара сурасининг 233-ояти, Талоқ сурасининг 6-ояти, Қасос сурасининг 27-ояти, Каҳф сурасининг 72-ояти, Жума сурасининг 10-ояти, Юсуф сурасининг 72-ояти ва Бақара сурасининг 198-оятлари хусусида муфассир ва фақиҳларнинг фикрлари атрофлича ёритилди, қиёсий таҳлил қилинди ва илмий хулосалар билдирилди.
Таъкидлаш жоизки, мақолани ёритишда ислом оламининг классик даврида тафсир фани бўйича кўзга кўринган Абу Бакр Жассос (ваф. 980), Муҳиддин ибн Арабий (ваф. 1241), Шамсиддин Қуртубий (ваф. 1273), Ибн Касир Дамашқий (ваф.1373)лар қаторида Мовароуннаҳр алломалари Имом Мотурудий (ваф. 945), Абу Лайс Самарқандий (ваф. 1003) каби муфассирларнинг асарларидан фойдаланилди.
References
Абдулазиз Мансуров. (2018). Қуръони карим маънолар таржимаси ва тафсири. Тўшкент: Тошкент ислом университети ншриёт матбаа бирлашмаси.
Абу Бакр Жассос. (2010). Шарҳу мухтасар ат-Таҳовий. Ж. 3. Мадина. Дор ас-сирож.
Абу Лайс Самарқандий. (1993). Баҳрул-ъулум. Ж. 1. Байрут. Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Абулҳасан Мовардий. Ан-Нукат вал-уъйун. Ж. 3. Байрут. Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Алодуддин Косоний. (2003). Бадоиус саноеъ фи тартибиш шароеъ. Ж. 5. Байрут. Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Жалолиддин Суютий. (2003). Дурру-л-мансур фи-т-тафсири би-л-маьсур. Ж. 14. Қоҳира. Марказ ҳижр лил буҳус вад диросат лил арабийяти вал исломийя.
Ибн Арабий. (2003). Аҳкомул-Қуръон. Ж. 3. Байрут. Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Ибн Касир Дамашқий. (1999). Тафсирул-Қуръонил-аъзим. Ж. 8. Риёз. Дор ат-таййиба.
Ибн Касир Дамашқий. (1999). Тафсирул-Қуръонил-аъзим. Ж. 6. Риёз. Дор ат-таййиба.
Ибн Манзур. (йили кўрсатилмаган). Лисанул-араб. Ж. 4. Қоҳира. Дор ал-маъориф.
Ибрагимов Н. (2017). Ал-Қомус. Арабча-ўзбекча луғат/ [Матн]. Ж. 1. Тошкент: Ғофур Ғулом номидаги нашриёт-матбаа ижодий уйи.
Имом Мотурудий. (2005). Таъвилоту аҳли сунна. Ж. 10. Байрут. Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Мулла Али Қорий. (2005). Фатҳи боби-л-ъиноя. Ж. 2. Байрут. Дор ал-арқам ибн абил арқам.
Шайх Алоуддин Мансур. (2019). Қуръонил-азим. Мухтасар тафсири. Тошкент: “Sharq” нашриёти.
Шайх Исмоил Ҳаққий. (1971). Руҳул-баён фи тафсирил-Қуръон. Байрут. Ж. 1. Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. (2013). Тафсири ҳилол. Ж. 4. Тўшкент: “Hilol-Nashr” нашриёти.
Шамсиддин Қуртубий. (2006). Жомеъул-аҳкамил-Қуръон. Ж. 4. Байрут. Ар-Рисала нашриёти.
Шамсиддин Қуртубий. (2006). Жомеъул-аҳкамил-Қуръон. Ж. 21. Байрут. Ар-Рисала.
Шиҳобиддин Алусий. (1998). Руҳул-маъоний. Ж. 2. Байрут. Дор иҳёут-туросил-ъарабий.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Mamurjon Erkayev (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
How to Cite
