“АТВОҚ АЗ-ЗАҲАБ” ТАРЖИМАЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ХУСУСИЯТЛАРИ

Ikhtiyor BABANAZAROV

doi:10.47980/MOTURIDIY/2022/4/9

Authors

Ikhtiyor BABANAZAROV Independent Researcher of the Department of Textology and Literary Source Studies, Tashkent State University of the Uzbek language and literature named after Alisher Navoi. Hamkorlik street, 41/1, 22050, Urganch city

DOI:

https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2022/4/9

Keywords:

Руҳий тарбия, “Атвоқ аз-заҳаб”, “Насоиҳ ас-сиғор”, “Samachschari's Goldene Halsbänder”, “Les Colliers D’or, Allocutoin Morales”, “Golden Necklaces or Maxims of Zamakhshari”

Abstract

Маҳмуд Замахшарийнинг “Атвоқ аз-заҳаб фи ал-мавоиъз ва-л-хутаб” асари зуҳд ва гўзал ахлоққа, ёмонликларни тарк этиш ва яхшиликка буюрувчи олтин насиҳат ва иршоддан иборат юзта мақола тўпламидир.
Мазкур мақолада ушбу асарнинг таржималари ва асардан таъсирланган таржимонлар ҳақида сўз юритилган. Жумаладан, асарнинг Ғарбдаги таржималари ва уларнинг қадимий ва замонавий нашрлари ҳақида маълумотлар берилган. Мақолада “Атвоқ аз- заҳаб”нинг Йозеф фон Хаммер, Гейнрих Леберехт Флайчер ва Густав Вейль каби бир неча олмон олимлари томонидан немис тилига қилинган таржималари ҳамда мазкур таржимонларнинг ҳаёти ва ижоди борасида баҳс қилинган.
“Samachschari’s Goldene Halsbänder” номи билан машҳур таржима-асар тошбосма нашрларига илмий тавсиф берилади ва ҳар бир тошбосма нашрдан намуналар келтирилади. Бундан ташқари, мазкур нашрларнинг турли дунё кутубхоналари ва фондларида жойлашуви харитаси ҳамда нисбати жадваллар ва диаграммалар шаклида акс этади.
Маҳмуд Замахшарийнинг дунёнинг турли кутубхонларида сақланаётган “Атвоқ аз-заҳаб фи ал-мавоиъз вал-хутаб” асари Ғарб олимлари томонидан жаҳон адабиётининг юксак намунаси сифатида эътироф этилади. Хусусан, Американинг Kessinger Publishing нашриёти “Атвоқ аз-заҳаб фи ал-мавоиъз вал-хутаб”нинг ноёблиги ҳамда улкан маданий мерос бўлгани сабабли асарни асл нусхадан факсимел равишда қайта нашр этишни муҳим деб ҳисоблаган.

References

G.Dugat. (1870). Histoire des orientalistes de l’Europe. Vol. ll. Paris.

D.Dunlop. (1962). Some Remarks on Weil’s History of the Caliphs, in Historians of the Middle East. (B.L.Holt, Ed.) London: Oxford University Press.

J.Fück. (1955). Die Arabischen Studien in Europe. Leipzig.

Hammer-Purgstall. (1835). Samachschari's goldene Halsbänder. Вена.

Hammer-Purgstall. (1957). An der Schwelle zum Orient. (K.L.Weber, Ed.) Graz, Wien: Stiasny .

Hammer-Purgstall. (2008). Grenzgänger zwischen Orient und Okzident. (H.D.Galter, & S. Haas, Eds.) Graz.

C.F.Horne. (2006). Golden Necklaces Or Maxims Of Zamakhshari-Pamphlet. Montana: Kessinger Publishing.

Merx Weil, Gustav. (1896). In: Allgemeine Deutsche Biographie. Vol. 41. Leipzig: Duncker &.

J.H.Zedlers. (1735). Grosses vollständiges Universal-Lexicon Aller Wissenschafften und Künste Vol. 12. Leipzig.

Д.Фозил Солиҳ Самроий. (1971). Замахшарийнинг наҳвий ва луғавий қарашлари. Бағдод: Матбаатул Иршод.

О.Жураев. (2010). Маҳмуд Замахшарий. Тошкент: Тафаккур.

Замахшарий. (1994). “Атвоқ аз-заҳаб фи ал-мавоиъз вал-хутаб”, Аҳмад Абдут-Таввоб Аваз таҳқиқи. Қоҳира: Дорул фазилат.

З.М.Исламов. (2014). Сочинение “Золотые ожерелья” и его влияние на развитие литературы народов востока “Социосфера”. № 2.

Мирза Юсуфхон ибн Иътисомул-малик (1314ҳ.). Қалоидул адаб фи шарҳи Атвоқ аз-заҳаб. Қоҳира: Мактабутул Азҳария лит-Турос.

Н.А.Сулаймонова. (2005). Маҳмуд аз-Замахшарийнинг “Атвоқ аз-заҳаб” асари // Шар. филологиясининг тугун ва ечимлари. Илмий мақолалар тўплами (ТДШИ). Тошкент.

ЎзР ФА Шарқшунослик институти “Атвоқ аз-заҳаб фи ал-мавоиъз вал-хутаб” № 16016, №18970 тошбосма нусхалари.

Фозил Зоҳид. (2011). Замахшар тасбеҳи ёхуд 101 манзума (Атвоқу-з-заҳаб” асари асосида) / Таржима муаллифи Р.Зоҳид. Тошкент: Муҳаррир нашриёти.