АҲМАД АЛ-БалазурийНИНГ ИЛМИЙ МЕРОСИ ҲАҚИДА
DOI:
https://doi.org/10.47980/Keywords:
Илк ислом тарихи, ал-Балазурий, ал-Масъудий, фатҳ, Муҳаммад ибн Исҳоқ ан-Надим, Ибн Асокир, нисба, Ёқут Ҳамавий, Semecarpus anacardium, халифа Маъмун, шеър, ҳадис илми, Ироқ, Шом, халифа Мутаваккил, надим, Футуҳ ал-булдон, Ансоб ал-ашрофAbstract
Мақолада IX асрда араб халифалигидаги илмий муҳит хусусан, бу даврда тарих илми ҳақида сўз боради. Аҳмад ал-Балазурий ҳам мазкур асрда яшаган ижодкорлардан бири бўлиб, тарих ва адабиёт соҳаларида илмий фаолият олиб борган. Мақолада Аҳмад ибн Яҳё ал-Балазурий ҳаёти ҳақида маълумот берган тарихчилар, уларнинг асарлари, ал-Балазурий нисбасининг келиб чиқиши, у ҳақида
тарихчи ва тадқиқотчиларнинг хулосалари, ушбу нисба билан ўрта асрларда ижод қилган олимлар, Аҳмад ал-Балазурийнинг Бағдоддаги фаолияти, устозлари ва шогирдалари ҳақидаги маълумотлар, тарихчининг илм олиш учун Шомга бориши, у ердаги устозлари, сўнг Бағдодга қайтиши ва халифа саройида надимлик вазифасида ишлаши каби масалалар ёритилган. Шунингдек ал-Балазурийнинг илмий фаолияти, унинг “Футуҳ ал-булдон”, “Ансоб ал-ашроф”, “Аҳду Ардашер” каби асарлари тўғрисида маълумот берилган.
Аҳмад ал-Балазурийнинг туғилиши, Шомга сафар қилиши, у ердан қайтиши каби воқеаларнинг вақти ўрганилган манбаларда аниқ кўрсатилмаганлиги сабабли қиёсий таҳлил қилиниб, тахминий сана қайд этилди. Алломанинг бугунги кунгача етиб келган ва замонавий нашрда чоп қилинган “Футуҳ ал-булдон” ва “Ансоб ал-ашроф” асарларига алоҳида урғу берилди. Уларнинг мавзуси таркибий қисмлари, Ғарб ва Шарқ тадқиқотчилари томонидан ўрганилиши, қўлёзмалари, нашрлари ва таржималари ҳақида сўз юритилди.
References
Куббеля Л., Матвеева В. Арабские источники VII-X веков. Древние и средневековые источники по этнографии и истории народов Африки южнее Сахары, 1960.
Al-Baladhuri. The Origins Of The Islamic State // Translated by Francis Clark Murgotten. – New York: Columbia University Press, 1924.
Al-Beladsori. Liber expugnationisregionum / editor: M. J. De Goeje. – Leiden: Lugduni Batavorum, 1866.
Hitti, P. K. The Origins of the Islamic State: Translation with Annotations Geographic and Historic Notes of the Kitāb Futūḥ al-Buldān of al-Imâm abul-Abbâs Aḥmad ibn-Jâbir al-Balâdhuri. – New York: Columbia University Press, 1916.
Lynch, R. J. Arab Conquests and Early Islamic Historiography TheFutuh al-Buldan of al-Baladhuri. – London: Bloomsbury publishing, 2020.
O.Rescher. El-Beladori’s kitab futuh el-buldan. Leipzig: Otto Harrassowitz, 1917.
Puri, H. Rasayana: Ayurvedic herbs for longevity and rejuvenation. – London and New York: Taylor & Francis, 2003.
Абдуҳалимов, Б. «Байт ал-ҳикма» ва Ўрта Осиё олимларининг Бағдоддаги илмий фаолияти. – Тошкент: Тошкент ислом университети, 2004.
Ал-Адим, И. Буғя ат-талаб фи тарихи Ҳалаб. Байрут: Дар ал-фикр, 2008.
Ал-Асқалоний, И. Ҳ. Лисан ал-мийзан I жуз. – Байрут: Дар ал-башаир ал-исламийя, 2002.
Ал-Бағдодий, А.-Х. Тарихи мадинати Бағдод, – Байрут: Дар ал-ғариб ал-исламий, 2001. J. 4.
Ал-Балазурий. Муқаддима Ансоб ал-ашроф. – Байрут: Дар ал-фикр, 1996.
Ал-Балазурий А. Футуҳ ал-булдон. – Байрут: Муассаса ал-маориф, 1987.
Ал-Жаҳшиёрий М. и. Китаб ал-вузаро вал-куттаб. – Байрут: Дар ал-фикр ал-ҳадис, 1988.
Ал-Кутбий М. и. Фават ал-вафаёт, I жуз. – Байрут: Дару Содир, 1973.
Ал-Марзбоний М. и. Муъжам аш-Шуаро. – Искандария: Ал-ҳайъа ал-амма лиқусур ас-сақофа, 2006.
Ал-Масъудий А. и. Муруж аз-заҳаб. – Байрут: Ал-мактаба ал-асрийя, 2005.
Ал-Ҳамавий Ё. Муъжам ал-Удабо – Байрут: Дар ал-ғариб ал-исломий, 1993. J. 1.
Ан-Надим М. и. Aл-Фиҳрист. – Байрут: Дар ал-маърифа, 1997.
Асокир А. и. Тариху мадинати Димашқ. – Байрут: Дар ал-фикр, 1995. J. 6.
Ас-Сафдий С. Китаб ал-вафий бил-вафаёт. – Байрут: Дар иҳё ат-турос ал-арабий, 2000. J. 8.
Гоибов Г. Завоевание Хорасана (Извлечения из сочинения «Футух ал-булдан»). – Душанбе: издательство “Дониш”, 1987.
Жузе П. К. Книга завоевания стран, из соч. Балазори. Пер. с арабского П.К. Жузе. – Баку: Обследования и изучения Азербайджана, 1927.
Заҳабий Ш. Сияр аълам ан-Нубала. – Қоҳира: Дар ал-ҳадис, 2006. Ж. 10.
Зоҳидов Қ. Ислом тарихи. Ўқув қўлланма. – Тошкент: Тошкент ислом университети нашриёти, 2013.
Ибн Касир И. Ал-бидая ван-ниҳая. – Байрут: Дар иҳё ат-турос ал-арабий, 1997. J. 11
Надирадзе Л. Текст приводится по изданию: Хрестоматия по истории Халифата. – Москва: МГУ, 1968.
Медников Н. Палестина от завоевания ее арабами до крестовых походов по арабским источникам. Православный палестинский сборник, 1897
Насруллаев Н. Манбашунослик. Дарслик. – Тошкент: Наврўз, 2020.
С. Волин. Извлечения из «Китаб футух ал-булдан» ал-Балазури. – Москва: ИАН СССР, 1939.
Самъоний. Ал-ансоб.– Байрут: Дар ал-жинон, 1988. Ж. 1.
Ҳожи Халифа. Кашф аз-Зунун. – Байрут: Дару иҳё ат-турос ал-арабий, 1981. Ж. 1.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Sohibjon UMMATALIEV (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
How to Cite
