МУҲАММАД ШАЙБОНИЙ АСАРЛАРИДA ТИНЧЛИК ТAМОЙИЛЛAРИНИНГ АКС ЭТИШИ
DOI:
https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2023-2/6Keywords:
Ислом халқаро ҳуқуқи, сунна, ҳанафийлик фиқҳи, халқаро муносабатлар, халқаро шартнома, жиҳод, “Ас-Сияр ал-кабир”, ҳудуд, “дор ал-ислом”, “дор ал-ҳарб”, “дор ал-аҳд”, элчиларнинг дахлсизлигиAbstract
Мақолада ҳанафий мазҳабининг етук намоёндаси Муҳаммад Шайбоний асарларида тинчликни асрашга қаратилган тамойиллар ҳақида сўз боради. Муҳаммад Шайбоний асарлари ҳанафий уламолар наздида мазҳабнинг мўътабар манбалари сифатида эътироф этилади. Айниқса, олимнинг “ас-Сияр ал-кабир” асари уруш ва тинчлик шароитида турли дин вакиллари ўртасида юзага келувчи халқаро муносабатларни тартибга солишга қаратилгани билан ажралиб туради.
Маълумки, ислом ўз моҳиятига кўра тинчлик динидир. У инсонларни тинчлик ва барқарорликни таъминлаш йўлида бор куч-ғайратини сафрлашга, турли фитна ва ўзаро адоватга барҳам беришга чақиради. Зеро, тинчлик ислом динининг асосини ташкил этади. Аммо бугунги кунда мутаассиб оқим вакиллари оят ва ҳадисларда келтирилган уруш ва тинчлик ҳақида келган қоидаларни нотўғри талқин этиб, ислом динини уруш дини сифатида тасвирлашга интилмоқдалар.
Мақолада ҳанафий мазҳаби етук олимларининг ислом динида тинчликни асраш борасидаги қарашлари баён этилган. Шунингдек, уруш ва тинчлик масалаларида оят ва ҳадисларда келтирилган қоидаларнинг моҳияти очиб берилган. Айниқса, ҳозирда радикал шахслар томонидан асл моҳияти бузиб талқин этишга ҳаракат қилинаётган “жиҳод” тушунчасининг моҳияти ҳақида ислом олимларининг фикрлари келтирилган.
References
Protocol Additional to the Geneva Conventions , and Relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I), June 8, 1977, Article 77. (12 August 1949 г.).
al-Dowudi., A. (2011). The Islamic Law of War. New York: Macmillan.
Al-Qarоfī, A. i. (1994). Az-Zahira. Beyrut: Dоr al-Garb al-Islām.
Al-Qarоfī, A. i.-З.–B.-G.-I.–Б. (б.д.).
al-Shāfi‛ī. (1962). al-Umm. Bayrut:: Dār al- Āfāq al- Jadīdah.
Al-Shawkānī. (1952). Nayl al-Awṭār. Qohira: Muṣṭafá al-Bābī al-Ḥalabī.
Anas, M. I. (1991). Muwaṭṭa. Bayrut: Mu’assasat al-Risāla.
Armstrong, K. (2006). Muhammad: Prophet for Our Time. London: Harper Collins.
Esposito, J. (2014). Unholy War. Terror in the name of Islam. Washington: Audible Studios.
Hammīdullāh, M. (1968). Muslim Conduct of State: Being a Treatise on Siyar. Lahore: Muhammad Ashraf.
Ibn Rushd, M. i. (1982). Bidāyah al-Mujtahid wa Nihāyah al-Muqtasid. Bayrut: Dār al-Fikr.
Khadduri. (2008). War and Peace. Virginia : AMS Press.
Qudāmah, I. (1928). Al-Mughnī . Bayrut: Dor al-kutub al-ilmiyya.
R.Spencer. (2005). The Political Incorrect Guide to Islam (and the Crusades). Washington: Regnery.
Wikipedia. (б.д.). The Genocide of the Bani Qurayza. Получено из https://exmuslim.org/genocide-of-the-bani-qurayza.html.
А.Саидов. (2001). Халқаро ҳуқуқ. Тошкент: Адабиёт жамғармаси.
ал-Байҳақий, А. и. (1994). Сунан ал-Байҳақий. Макка: Мактаба Дор ал-Боз.
ал-Ғаззолий, М. (1997). Ал-Восит (Т. 7). Қоҳира: Дор ас-салам.
М. Шайбоний. (1997). Ас-Сияр ал-кабир (Т. 4). Байрут: Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Каҳел., А. (б.д.). http://www.muslim.uz/index.php/maqolalar/item/14020-tabiatni-asrashga-oid-10-ta-ilo-ij-k-rsatmalar. Получено из Табиатни асрашга оид 10 та илоҳий кўрсатмалар.
Мансур, А. (2016). Қуръони карим: маъноларининг таржима ва тафсири. Тошкент: Тошкент ислом университети.
Мовардий, А. (1994). Ал-Ҳавиюл ал-кабийр. Байрут: Дорул кутуб илмия.
Сарахсий. (1997). Шарҳ ас-Сияр ал-кабир. Байрут: Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Тошқулов, Ж. (2021). Исломда халқаро муносабатларни тартибга солишнинг ҳуқуқий асослари. Тошкент: Complex Print.
Ҳишом, И. (1993). Ас-Сира ан-набавийа. Байрут: Муассаса ал-маъориф.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Shukrullo JURAYEV (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
How to Cite
