ЖАМИЯТДА ДИНИЙ МУТААССИБЛИКНИ ВУЖУДГА КЕЛТИРУВЧИ ТУРЛИ ОМИЛЛАР ТАҲЛИЛИ

Authors

  • Bakhodir Daminov Committee on Religious Affairs, Information and analysis center for studying religious and social processes. 12, Navoi str. 100011, Tashkent

DOI:

https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2023-1/7

Keywords:

мутаассиблик, фанатизм, тарихий, диний, психологик, фалсафий, сиёсий ва социологик омиллар, лидер, фитна назариялари, “Дор ал-ислом”, “Дор ал-ҳарб”, “ал-вало вал-баро”

Abstract

Бугунги кунда диний мутаассибликнинг олдини олиш, аҳоли хусусан, ёшларнинг мутаассиб шахслар тузоғига тушиб қолишига йўл қўймаслик кундалик зарурий масалалардан бири бўлиб қолмоқда. Мутахассислар 2030 йилга келиб дўнёдаги ўта қашшоқ аҳолининг аксарияти қисми ривожланиш ютуқларига путр етказадаган, ўзгарувчан можароли ҳудудларда яшашини таъкидлашмоқда. Шу сабабли, мутахассислар ҳамда турли ақл марказлари томонидан жамият мутаассибликнинг вужудга келтирувчи омилларни аниқлаш борасида қатор изланиш, тадқиқотлар, социологик сўровномалар ўтказиб келинмоқда.
Мақолада мутаассиблик атамасининг мазмуни, мутаассибликнинг тарихий, диний, психологик, фалсафий, сиёсий ва социологик каби бошқа омиллар таъсирда жамиятда шаклланиши ва вужудга келиши ёритиб берилган. Хусусан, мутаассиблик замонавий ижтимоий фаолиятнинг ўзига хос хусусиятларини онг­ли равишда шакллантириш орқали турли ғаразли кучларнинг “энг самарали қурол”ларидан бўлиб қолаёт­гани баён қилинган. Шу билан бирга, мақолада жамиятда диний мутаассиблик вужудга келишини ягона партрети мавжуд эмаслиги, уни бир қолибга солиш ва мутаассибликни белгиловчи индекаторларни яратиш турли зиддиятли фикрларни юзага келишига сабаб бўлиши, мутаассиб шахсдаги мавжуд хусусиялар оддий одамларда ҳам учраши, инсонлар мутаассиб бўлмаган ҳолда дин, мафкура ёки сиёсий тузумга жуда қаттиқ ишониши ва содиқ бўлиши, муайян тарихий воқеа ҳодисалар натижасида вужудга келган ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, психологик, диний ва фалсафий муаммолар фанатизмни вужудга келтирувчи асосий омиллар вазифасини бажариши таъкидланган.

References

Hughes M., Johnson G. (2005). Fanaticism and Conflict in the Modern Age. London: Frank Cass.

Kalmer M. (2011). The many faces of fanaticism. Тарту: ENDC Proceedings.

Иванова Е. (2011). Религиозная мифология (Учебное пособие). Екатеринбург: Издательство Уральского университета.

Фромм Э. (1973). Анатомия человеческой деструктивности. (Новая философия). Москва: Издательство АСТ.

Colas D. (1997). Civil Society and Fanaticism: Conjoined Histories. Stanford: Stanford University Press.

Советская военная энциклопедия. (1980). Москва: Воениздат.

Kleis R., Torpats Ü., Gross L., Freymann H. (2002). Terms and their translations Ladina-eesti sõnaraamat. Tallinn: Valgus.

Hill F. (2004). Such Men are Dangerous: The Fanatics of 1692 and 2004. Hinesburg, VT: Upper Access Inc.

Tucker N. (2019). Terrorism without a God: Reconsidering Radicalization and Counter-Radicalization Models in Central Asia Institute for Europen, Russian, and Eurasian Studies CAP. Washington: The George Washington University.

Насритдинов Э., Урманбетова З., Мурзахалилов К., Мырзабаев. (2019). Уязвимость и устойивость молодых людей в кыргызстане к радикализации и экстремизму: анализ в пяти сферах жизни. Бишкек: Научно-Исследовательский Институт Исламоведения.

Тимоти Ж. Уинтер (2005). “ХХI асрда Ислом: Постмодерн дунёда қиблани топиш”. Тошкент: “Шарқ”.

Perrin M., Thibon G. (2003). Simone Weil as We Knew Her. New York: Routledge.

Hoffer E. (2010). The True Believer: Thoughts on the Nature of Mass Movements. New York: Harper Perennial Modern Classics.

Яхьяев М. (2006). Религиозный фанатизм как социально-исторический феномен (Автореферать). Махачкала:.

Ким В. (2003). Фанатизм как социальный феномен (Автореферать). Москва:.

Гарунова Н (2015). Религиозный фанатизм в молодежной среде и соципсихологический портрет террористки-смертницқ на Северном Кавказе. Журнал Сyberleninka НиО №8.

Calhoun L. (2004). An Anatomy of Fanaticism. Peace Review, Vol. 16. 2004. №3.

Воробьев О. (Нашрга тайёрловчи). (1909). Вехи: Сборник: статей о русской интеллигенции. Москва: 4-е изд.

Donskis L. (2003). George Orwell: faxismi ja vihkamise anatoomia. Akadeemia Vol.15.

Ellis A. (1986). Fanaticism That May Lead to a Nuclear Holocaust: The Contributions of Scientific Counseling and Psychotherapy. Journal of Counseling and Development. Vol.65, №3.

Абдуллаева Д. (2021). Аёлларда диний фанатизмни юзага келтирувчи турли психологик омиллар. Жамият ва инновациялар – Общество и инновации – Society and innovations. Special Issue – 2 / ISSN 2181-1415.

Гумеров И. (2007). Что такое фанатизм? Кого можно назвать фанатиком? https://pravoslavie.ru/6950.html.

Downloads

Submitted

2025-03-06

Published

2025-03-10

How to Cite

(1)
Daminov, B. ЖАМИЯТДА ДИНИЙ МУТААССИБЛИКНИ ВУЖУДГА КЕЛТИРУВЧИ ТУРЛИ ОМИЛЛАР ТАҲЛИЛИ. moturidiylik 2025, 3 (1), 55-64. https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2023-1/7.

How to Cite

(1)
Daminov, B. ЖАМИЯТДА ДИНИЙ МУТААССИБЛИКНИ ВУЖУДГА КЕЛТИРУВЧИ ТУРЛИ ОМИЛЛАР ТАҲЛИЛИ. moturidiylik 2025, 3 (1), 55-64. https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2023-1/7.

Similar Articles

1-10 of 114

You may also start an advanced similarity search for this article.