НУСАЙР ИБН ЯҲЁ БАЛХИЙ ҲАЁТИ ВА ИЛМИЙ ФАОЛИЯТИ
DOI:
https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2024-3/13Keywords:
Нусайр ибн Яҳё Балхий, Балх, Мовароуннаҳр, ҳанафийлик, фиқҳ, ақида, усул ал-фиқҳ, Абу Ҳанифа, Муҳаммад Шайбоний, Имом Матуридий, устозлар, шогирдлар, ҳанафий мактаби, исломий илм-фан, тарихий манбаларAbstract
Мазкур мақола IХ асрнинг таниқли ҳанафий фақиҳи Нусайр ибн Яҳё Балхий ҳаёти ва илмий фаолиятига бағишланган. Нусайр ибн Яҳё ўз даврининг етук олимларидан бири бўлиб, фиқҳ, ақида, усул ал-фиқҳ ва бошқа исломий фанлар ривожига улкан ҳисса қўшган. У Абу Ҳанифа ва унинг шогирдлари – Муҳаммад Шайбоний, Абу Юсуф каби олимларнинг таълимини давом эттирган ва шу орқали ҳанафийлик мазҳабининг кенг ёйилишига ёрдам берган. Мақолада унинг илмий фаолияти, Балх шаҳридаги илмий муҳит ва ҳанафийлик таълимотининг минтақадаги тарқалиши хусусида батафсил маълумот берилади.
Шунингдек, мақолада Нусайр ибн Яҳёнинг асосий устозлари ва шогирдлари ҳақида маълумотлар, уламолар силсиласи келтирилган бўлиб, бу илмий шажара орқали ҳанафийлик мактабининг Мовароуннаҳрдаги таъсири чуқур ёритилади. Манбаларга асосланиб, Нусайр ибн Яҳё Балхийнинг Мотуридийлик ақидавий мактаби ривожига қўшган ҳиссаси айниқса, Имом Абу Мансур Мотуридий устозларидан бири сифатида тутган ўрни ёритилган. У ўз даврида фақиҳ ва мужтаҳид сифатида танилиб, фиқҳий масалаларда кенг кўламли илмий ишларни амалга оширган.
Мақола тарихий манбалар, табақот ва таржимаи ҳол асарларига асосланиб ёзилган бўлиб, унда Нусайр ибн Яҳё ҳақида камдан-кам учрайдиган маълумотлар, жумладан унинг Балхдаги фаолияти, шариат илмларидаги ўрни ва фиқҳий мунозаралар келтирилган. Мақола ислом тарихидаги Мовароуннаҳр уламоларининг ролини ёритишга қаратилган ва ҳанафийлик таълимоти тарихи билан қизиқувчилар учун муҳим илмий манба сифатида хизмат қилади.
References
Abul Hasanat Muhammad Abdulhayy Lucknawi. (n.d.). Al-Fawa'id al-Bahiya fi Tarajim al-Hanafiya. Cairo: Dar al-Kutub al-Islamiya.
al-Zabidi, Muhammad Murtada. (n.d.). Ithaf as-Sada al-Muttaqin, Vol. 2. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya.
Ya’qub al-Hamawi. (1906). Mu’jam al-Buldan, Vol. 1. Cairo: Tahsin Yazici.
Muhammad Muhraus Abdullatif. (1977). Mashayikh Balkh minal Hanafiya wa ma Infaradu bihi minal Masail al-Fiqhiya, Vol. 2. Baghdad: ad-Dar al-Arabiya lit-Tibaa.
Sönmes Kutlu. (2000). Türklerin İslamlaşma Süresinde Murcie ve Tesirleri. Ankara.
Abdullah ibn Umar ibn Muhammad. Translation by Abdulhayy Husayni. (1932). Faza'il al-Balkh. Tehran.
Ibn Zakariya Yahya ibn Ishaq. Sharh Jumal Usul ad-Din li Abi Salama as-Samarqandiy. Manuscript. Turkey, Suleymaniye Library, Raisulkuttab Section, Inv. 690.
Ahmet Ak. (n.d.). Mâturîdî ve Mâturîdîlik.
Ibn Hajar. (n.d.). Lisan al-Mizan, Vol. 5.
Muhammad Hifzurrahman al-Kumillai. (2018). al-Budur al-Muziya fi Tarajim al-Hanafiya, Vol. 6. Cairo: Dar as-Salih.
Muwafaq ibn Ahmad ibn Muhammad Makki. (n.d.). al-Manaqib, Vol. 2. Muassasat an-Nashr al-Islami.
Muhammad ibn Muhammad ibn Shihab ibn Yusuf al-Kardari. (n.d.). al-Manaqib al-Kardariya fi Sirat al-Imam Abi Hanifa, Vol. 2.
Kamal al-Din al-Bayadi. (2007). Isharat al-Maram. Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya.
Muhammad Ayyub. (n.d.). Aqidat al-Islam wal Imam al-Maturidi.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
How to Cite
