ЁЗМА МАНБАЛАРДА УСТРУШАНА ТАРИХИНИНГ ЁРИТИЛИШИ
DOI:
https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2022-2/5Keywords:
Мовароуннаҳр, ўрта асрлар, Уструшана, работлар, тоғлар, Зомин, Дизак, афшин, қалъалар, ёзма манбалар, ғорлар, аҳоли, минтақаAbstract
Ушбу мақолада Ғарб ва Шарқни бир-бирига боғловчи Буюк Ипак йўли бўйида жойлашган тарихий Уструшана ўлкаси ўрта асрларда тараққий этган ҳудудлардан бўлгани, унинг географик жойлашуви, аҳолиси, турмуш тарзи, шаҳар ва қишлоқлари, ундаги моддий ва маданий ҳаётда кечган муайян тарихий жараёнларни антик давр муаллифлари, илк ўрта асрлар хитой ва суғд ёзма манбалари ҳамда араб ва форс тилларидаги тарихий-географик асарлар орқали таҳлил қилинган. Мусулмон Шарқидаги эътиборли маданий марказлар қаторида кўҳна Уструшана ҳам Мовароуннаҳрдаги йирик маданият марказларидан бири бўлган. Бу ерда илоҳиёт ва адабиёт илмлари билан бир қаторда аниқ ва ҳарбий фанлар ҳам ривожланган. Манбаларда Уструшананинг Худайсар деган жойида бутун Моварауннаҳрда улкан ҳисобланган ҳарбий истеҳком барпо қилингани, уструшаналик қатор қўмондонлар ва, айниқса, бу заминда ишлаб чиқилган қурол-яроғ, темир ҳамда мисдан ясалган асбоб-анжомлар, ёғоч асбоб-ускуналар, эгар-жабдуқлар ва бошқа ҳунармандлик маҳсулотлари Шарқ мамлакатларига экспорт қилингани таъкидланади. Бу ҳол дунёда юз берган ўзгаришлардан Уструшана минтақаси четда қолмагани, ўзга диёрларда содир бўлган маданий тараққиётдан маълум даражада баҳраманд бўлиб тургани ва, ўз навбатида, бошқа ҳудудлардаги
жараёнларга таъсир кўрсатиб келганини исботлайди. Шунингдек, Ўрта асрларда Уструшанадаги работлар, карвонсаройлар, тоғолди ҳудудларида эса, бир қатор қалъа-қўрғонлар, шаҳарлар ва қишлоқлар
қад ростлагани манбалар асосида очиб берилган.
References
C.E.Bosworth. (1998). “Sectarian and national movements in Iran, Khurasan and Transoxania during Umayyad and early Abbasid times”. Iran.
C.E.Bosworth. (1999). “The history of al-Tabari”. New York: State University of New York Press.
Etienne de La Vaissiere. (2007). “Samarcande et Samarra. Elites d’Asie centrale dans l’empire Abbasside”. Peeters.
L.M.Swertschkow, O.A. Papachristou. (1993). Eisen aus Ustruschana und Tiegelstahl aus dem FerganaBecken. Germany.
V.Minorsky. (1957). “Studies in Caucasian history”. Cambridge: Cambridge University Press.
W. Treadgold. (1988). “A history of the Byzantine state and society”. Stanford, California: Stanford university Press.
А.Хўжаев. (2014). Қадимий Фарғона Хитой сайёҳлари нигоҳида. Moziydan sado.
И.А.Аҳмад. (1884). Ал-Комил фи-т-тарих. Қоҳира.
Б.Аҳмедов. (1977). Моретайн. Тошкент: Фан.
Б.В.Лунин. (1984). Поход Александра. Тошкент: История Узбекистана в источниках.
Е.Бетгер. (1957). Извлечение из книги “Пути страны”. Nhels CАГУ, 19-21.
Н.Бичурин. (1950). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. Тошкент: Ан СССР.
I.al-Hamadani. (1967). Kitob guldoni.
А.С.Гардизий. (1991). Зайн ал-ахбор. Раздел об истории Хоросана. Тошкент: Фан.
М.Исхоқов. (1992). Унитилган подшоҳликдан хатлар. Тошкент: Фан.
С.Камолиддин. (2011). Китоб сурат ал-ард. Тошкент: Давлат илмий нашриёти.
A.Г.Малявкин. (1989). Танские хроники о государствах Центральной Азии. Новосибирск.
Н.Негматов. (1953). Историко-географический очерк Уструшаны с древнейших времен по Х в.н.э. МИА, 239.
М.Х.Пардаев, Ж.И.Ғофуров. (2016). Уструшонанинг илк ўрта аср қишлоқ маконлари. Тошкент: Ilmiy-texnika axboroti-press nashriyoti.
С.Ҳасанов. (2002). Бобурнома. Тошкент: Шарқ.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Muslim ATAEV (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
How to Cite
