“РАСМ АЛ–МУСҲАФ” ва унинг ўзига ХОС ЖИҲАТЛАРИ

Abstract

“расм ал-мусҳаф” деганда Халифа Усмон ибн Аффон бошчилигида кўчиртирилган мусҳафларнинг имло услуби назарда тутилади. “Расм ал-мусҳаф”нинг аҳамияти шундаки, қадимдан барча мусулмон уламолари Қуръони каримни фақатгина ушбу имло йўсинида ёзиш вожиблигини таъкидлаб келганлар. Бироқ, ушбу имло ваҳий орқали қайд этилганми ёки саҳобаларнинг билимлари асосидами, деган фикрда олимлар турли хил қарашларни билдирганлар. Кўпчилик  Қуръон имлоси саҳобаларнинг билим ва тажрибалари асосида, айни вақтда ваҳий назоратида вужудга келганини таъкидлайди.
“Расм ал-мусҳаф”нинг жорий имлодан фарқли жиҳатлари мавжуд бўлиб, бу фарқлиликни тадқиқотчилар турлича изоҳлаганлар: 
1. Айрим олимлар, жумладан, кўпчилик шарқшунослар “расм ал-мусҳаф”даги хусусиятларни саҳобаларнинг хатни яхши билмаганлари сабабли вужудга келган, деган даъвони қилган. 
2. Бир гуруҳ олимлар “расм ал-мусҳаф”нинг хусусиятларини илоҳий сир‑асрорларга боғлаб, уларни ботиний изоҳлашга уринганлар ва бу масалада чуқур кетганлар. Бу фикр илмий асосга эга эмас.
3. “Расм ал-мусҳаф”да кузатиладиган хусусиятлар ўша даврдаги имло қоидалари ва кўникмаларининг тақозоси бўлган. Қадимги мутахассис олимлар ва замонавий тадқиқотчилар ушбу фикрни қўллаб‑қувватлаганлар. Илмий изланишлар ҳам шуни кўрсатмоқда. 
Ушбу мақолада “расм ал-мусҳаф”нинг ёзилиш услуби, фарқлари ва хусусиятлари акс этган.