ҲАКИМ ТЕРМИЗИЙНИНГ «МАНҲИЁТ» АСАРИДА ҲУКМЛАРНИНГ МАҚСАД, УРФ, ЗАМОН ВА МАКОНГА КЎРА ЎЗГАРИШИ МАСАЛАСИнинг ЁРИТИЛИШИ
Keywords:
Ҳаким Термизий, Манҳиёт, ҳукм ўзгариши, урф, макон, замон, мақсад, ислом ҳуқуқиAbstract
Ушбу мақолада, Ҳаким Термизийнинг «Манҳиёт» асарида ҳукмларнинг мақсад, урф-одат, замон ва маконга қараб ўзгариши масаласи ёритилган. Мақола ислом ҳуқуқи фонидаги қўлланиладиган ҳукмларнинг амалга оширишдаги муаммоларни ва уларнинг ижтимоий контекстдаги таҳлилини кўрсатади. Асарни ўрганишнинг мақсади ҳукмларнинг хар хил шарт-шароитларга мослашиш қобилиятини кўрсатиш ва бунинг ижтимоий ва ҳуқуқий асосларини тушунишдан иборат. Мақола, шунингдек, замон ва маконга кўра ҳукмларнинг ўзгаришининг ижтимоий ва ахлоқий асослари ҳақидаги назарий ва амалий фикрлар билан тўлдирилган. «Манҳиёт» асарини таҳлил қилиш орқали, бу мақола ислом ҳуқуқида урф-одат ва социо-ҳуқуқий муҳитга боғлиқликни, шунга қўшимча равишда, ҳар бир хуқуқий ҳукмнинг таълимот ва амалий татбиқ қилишда энг тўғри шаклларни топишга интилишини кўрсатади.
Ҳаким Термизийнинг «Манҳиёт» асарини ўрганиш, хусусан, ҳукмларнинг ўзгарувчан табиати ва уларнинг замон ва маконга мослашишига оид фикрларни аниқлаш ва кўриб чиқиш учун муҳим аҳамиятга эга. Мақолада, ислом ҳуқуқи (шаръий ҳуқуқ)даги ҳукмларнинг тўғри ва адолатли амалга ошириш учун зарур бўлган шарт-шароитлар, жумладан, замон ва маконнинг ҳуқуқий қарорларга таъсирига доир турли назарий ва амалий тафсирлар тақдим этилган. Шу билан бирга, мақолада аҳлоқий ва ижтимоий заруриятлар, шунингдек, ҳукмларнинг ижтимоий жамият ва унинг тартибини сақлашдаги ролига ҳам алоҳида эътибор қаратилади.
References
Karapinar Fikret. (2007). Ilk devir sûfîlerin hadis birikimleri // Marife, yıl. 7, sayı. 2.
Жузжоний А. (2018). Қоваид фи улум ал-ҳадис ан-набавий ала манҳаж ас-сада ал-ҳанафийя. Девбанд.
Муҳаммад А.М., Муҳаммад С.Ҳ. (2023). Қоида маъаалат ал-афъаал // Мажалла аш-шариа ва қонун. Ал-Азҳар университети, Шариат ва қонун факультети нашри, № 41. Қоҳира.
Муҳаммад Аввома. Фақиҳ имомлар ихтилофида ҳадиси шарифнинг ўрни / тарж. Муҳаммад Содиқ М.Ю. Тошкент: Hilol-nashr, 2018.
Салоҳ Абулҳаж. (2017). Ал-мадхал ал-муфассал ила-л-фиқҳ ал-ҳанафий. Аммон: Дар ал-фатҳ.
Сирожиддин Ўший. (2011). Ал-Фатаво ас-сирожийя / М.У.Баставий нашрга тайёрлаган. Байрут: Дар ал-кутуб ал-илмийя.
Ҳаким Термизий. (1985). Манҳиёт. Қоҳира: Мактаба ал-Қуръан.
Ҳаким Термизий. (2017). Қайтарилган амаллар (Манҳиёт)/ араб тилидан О.Қориев, М.Исмоилов тарж. Тошкент: Наврўз.
Ҳаким Термизий. (2015). Наводир ал-усул. Жидда: Дар ал-минҳаж.
Ҳаким Термизий. Шифо’ ал-‘илал. Қўлёзма. Валиюддин, №770. 7б варақ.
Ҳусайний А. (1963). Ал-Маърифа инда ал-Ҳаким ат-Тирмизий. Қоҳира: Дор ал-кутуб ал-арабийя.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Ibrohim USMONOV (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
