АБУЛ МУАЙЯД ХОРАЗМИЙНИНГ ҲАЁТИ ВА ИЛМИЙ ФАОЛИЯТИ
Keywords:
Абул Муайяд Хоразмий, Хоразм, ислом илмлари, ҳанафий мазҳаби, «Маноқиб Аби Ҳанифа», илмий сафарлар, ривоятлар, устозлар, шогирдлар, илмий алоқаларAbstract
Ушбу мақолада XI-XII асрларда Хоразмда яшаган ва фаолият кўрсатган машҳур олим Абул Муайяд Муваффақ ибн Аҳмад Хоразмийнинг ҳаёти ва илмий мероси ҳар томонлама ўрганилган. Олимнинг ҳаёт йўли, илмий фаолияти, таълим олган мактаблари ҳамда устозлари ва шогирдлари ҳақида батафсил маълумотлар берилган. Хоразмийнинг ислом оламининг Бағдод, Куфа, Ҳамадон каби йирик илм марказларига қилган сафарлари таҳлил қилиниб, у ердаги машҳур олимлар билан илмий алоқалари очиб берилган. Хусусан, Хоразмийнинг Бағдодда ал-Хатиб ал-Бағдодийнинг «Тарих Бағдод» асари билан танишиб, ундаги маълумотларни ўз асарига киритгани, Ҳамадонда Абу Мансур Шаҳрдор ибн Ширвайҳ ад-Дайламий каби етук муҳаддислардан ҳадис ривоятларини ўргангани, Куфада фаолият юритган алломалар билан илмий мунозараларда қатнашгани каби қизиқарли маълумотлар келтирилган.
Мақолада олимнинг асосий асарларидан бири – «Маноқиб Аби Ҳанифа» асари асосида келтирилган ривоятлар ва уларнинг аҳамияти муҳокама қилинган. Мазкур асарда Хоразмий ўз устозларидан эшитган ривоятларни келтириб, ҳанафий мазҳабининг ўрганилишида катта ҳисса қўшган. Ушбу тадқиқот орқали Хоразмийнинг ҳанафий мазҳабини тиклашга қўшган ҳиссаси, диний-ижтимоий ихтилофларни ҳал этишдаги фаолияти ва улуғ олимлар билан бўлган алоқалари кенг ёритилган. Мақола Хоразмийнинг илмий меросини ўрганиш орқали ўрта асрлардаги илм-фаннинг ривожланишига оид янги маълумотларни тақдим этиб, бугунги кунда ҳам аҳамиятга эга бўлган ғоя ва билимларни ёритишга қаратилган.
References
Абул Муайяд Хоразмий, ал-Имом ал-Муваффақ ибн Аҳмад ал-Маккий. (1981). Маноқиб Аби Ҳанифа. Байрут: Дор ал-китоб ал-илмия.
Имом Муваффақ ибн Аҳмад Маккий Хоразмий. (2005). Манақиб Аби Ҳанифа. Байрут: Дор ал-кутуб ал-илмийя.
Абул Муайяд ал-Муваффақ ал-Маккий Хоразмий. Маноқиб Аби Ҳанифа. Истанбул: Сулаймония кутубхонаси. Валиюллоҳ Жоруллоҳ Афанди фонди. Қўлёзма № 1631.
Абдул-Қодир Қураший. (1993). Ал-Жавоҳир ал-мудия фи табақоти-л-ҳанафия. 6 Жилдли. Қоҳира: Ҳижр.
Самъоний Абу Саъд Абдул Карим ибн Муҳаммад. (1998). Ал-Ансоб: 6 жилдли / Абдуллоҳ Умар ал-Боруди таҳрири остида. Байрут: Дору-л-кутуб ал-илмия.
Самъоний, М. (2001). Ал-Ансоб. Ж 4. Байрут: Дор ал-Башоир ал-Исломийя.
Босворт К. (2007). Мусулмон сулолалари. Йилнома ва шажаралар бўйича маълумотнома. Изоҳлар билан таржимаси. Тошкент: Фан нашриёти.
Ислом энциклопедияси. (2004). Тошкент: Ўзбекистон миллий энциклопедияси.
Matibaeva R.B. (2009). «Manaqib Abi Hanifa» of Abu-l-Mu’ayyad аl-Маkki al-Khorazmi is a Unique Source on Hanafī Madhab». PhD dissertation. Tashkent Islamic University, Tashkent, Uzbekistan.
Мatibaeva R.B. (2021). Interaction of general Islamic and local sociocultural components in Central Asia in the 9th-14th centuries (based on the works «Manakib» and «Musnad» about Abu Hanifа). Doctoral dissertation. International Islamic Academy of Uzbekistan, Tashkent, Uzbekistan.
Muminov A.K., Uygur S., Bulut V. (2021). Tracing the Sources of V.G. Tiesenhausen in the Arabic Volume on the History of the Golden Horde. Zolotoordynskoe obozrenie=Golden Horde Review. 2021, vol. 9.
Muminov A. Chapter 9 Sufi Groups in Contemporary Kazakhstan: Competition and Connections with Kazakh Islamic Society. Sufism in Central Asia. vol. 25.
Ashirbek Muminov. (2020), The Sacred Families in Central Asia. The Family in Central Asia: New Perspectives, edited by Sophie Roche, Berlin.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Raziya Matibayeva (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
