SAHOBALAR VA TOBEINLAR DAVRIDAGI OHOD XABARNING FARQI
DOI:
https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2024-4/7Keywords:
ohod, mashhur, hanafiy mazhabi, usul al-fiqh, Abdulaziz Buxoriy, Hidoya, Bazdaviy, usul al-hadis, Saraxsiy, zonn, yaqiniy ilmAbstract
Ushbu maqolada hanafiy mazhabi olimlarining, hadislarni Rasululloh (s.a.v)dan yetib kelish yoʻliga koʻra taqsimlagan uch qismi – mutavotir, mashhur va ohod xabarlarning oxirgi ikki qismi, mashhur va ohod xabarlar umumiy va oʻxshash jihatlarini oʻzaro qiyosiy oʻrganishga qaratilgan.
Ushbu tadqiqot natijasida hanafiy mazhabi olimlarining hadislarni yetib kelish yoʻliga koʻra taqsimotlarining boshqa mazhablardan farqli oʻlaroq mukammalroq, oʻziga xos jihatlari aniqlangan.
Oʻrganishlar natijasida, mashhur hadis, sahobalar davrida surati jihatidan ohod koʻrinishda va roviylardagi oʻzaro bogʻliqlikda shubhali boʻlgan, ammo maʼno jihatidan mutavotir boʻlganligi, ohod esa, asliga koʻra, ohodligi jihatidan, koʻrinishida va roviylarning oʻzaro bogʻliqligida maʼlum bir shubha boʻlgan, maʼno jihatidan mutavotirlik darajasiga koʻtarilmaganligi uchun maʼnosida ham shubha boʻlgan hadis ekani bayon qilingan.
Shuningdek, mazkur tadqiqot natijasida mazhab olimlari tomonidan, ohod xabarlarni qabul qilish, undan shariʼy dalil sifatida foydalanish haqida bildirgan fikrlari, keltirib oʻtgan dalillari tahlil asosida oʻrganib chiqilgan. Olimlar tomonidan ohod xabarni inkor qiluvchi kimsaning hukmi borasida qilgan xulosalar keltirilgan. Qolaversa, mavzuga doir turli hadislarga ham oʻrin ajratilgan.
Quyida oʻrganib chiqilgan tadqiqot natijasi, hanafiy mazhabi asoslari, qoidalari va istilohlarini joriy qilishda, Imom Moturudiy, Abdulaziz Buxoriy, Abul Barakot Nasafiy, Shamsul Aimma Halvoniy singari yurtimiz olimlarining xizmati beqiyos ekanligini koʻrsatib turibdi.
References
Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. (2011). Mustalahul hadis. Toshkent: Sharq.
Nur al-Din Itr. (2020). Manhajun naqd fi ulum al-hadis. Damashq: Dar al-Fikr.
Turkmoniy, A. (2020). Dirosat fi usul al-hadis ala manhajil hanafiy. Bayrut: Dar Ibn Kasir.
Zabidiy, M.M.M.A. (1979). Taj ul-urus min javahir il-qomus (Jild 18). Quvayt: Matbaatu Quvayt.
Bazdaviy, A.Y. (2003). Usulu shayx ul-islom. Qohira: Maktabat uz-Zuhriyya.
Hindiy Bihoriy, M. A. (n.d.). Musallim us-subut (Jild 2).
Abu Hafs al-Juzajani. (2021). Qovaid fi ulumil hadisin Nabaviyyi ala manhaji sadatul hanafiyyati. Istanbul: Darul Kutubul Arobiy.
Abu Abdillah al-Hakim al-Naysaburi. (n.d.). Mustadrok us-Sahihayn (Jild 3).
Jassos, A.B. (n.d.). Al-Fusul fil usul (Jild 1).
Bazdaviy, AY. (2003). Usulu shayx ul-islom. Qohira: Maktabat uz-Zuhriyya.
Saraxsiy, A.B. (1994). Usul us-saraxsiy (Jild 1). Haydarobod: Lajnatu Ihyau Maarif ul-Usmaniyya.
Halvoniy, A.M.A. (n.d.). Shamsul Aimmai Akbar.
Asqaloniy, I.H. (2011). Nuzhat un-nazar fi tavzihi nuxbat ul-fikar. Pokiston: Bushro.
Kosoniy, A. (2003). Badaʼiʼ us-Sanoʻiʼ fi tartib ash-sharoiʼ (Jild 1). Bayrut: DKI.
Sindiy, M.A. (n.d.). Imʼan un-nazar;
Laknaviy, A. H. (1995). Zofar ul-amaniy. Halab: Maktabatul Matbuat ul-Islamiyya.
Ibn Qossor. (1996). Muqaddimatu fi usulil fiqh. Darul Gʻorbul Islamiy.
Hanbaliy, A. I. A. (2008). Vozih fi usulil fiqh (Jild 2). Saudiya: Maktabatur Rushd.
Kaluzoniy, A. (1986). Tamhid fi usulil fiqh (Jild 3). Jidda: Darul Madaniy.
Ibn Qudoma. (1998). Rovzot un-nozir va jannat ul-munzir (Jild 1). Makka: Maktabat ul-Makkiyya.
Ibn Abdul Hodiy. (2012). Sharhu gʻoyat us-sul ilailmil usul. Quvayt: Gʻors.
Ibn al-Lihom. (1980). Muxtasar fi usulil fiqh. Makka: Jomiatu Malik Abdulaziz.
Ibn un-Najjor Futuhiy. (1982). Sharhu kavkab ul-muniyr (Jild 1). Makka: Jamiatu Ummul Quro.
Shinqitiy. (1999). Muzakkirotu fi usulil fiqh. Misr: Dorul Yaqiyn.
Buxoriy, A. A. (1997). Kashf ul-asror sharhu usul al-Bazdaviy (Jild 2). Bayrut: Darul Kutub al-Ilmiyya.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Abubakr Mustafoyev (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
How to Cite
