“ҲИДОЯ” АСАРИНИНГ ЁЗИЛИШ ТАРИХИ ВА УНИНГ ТУРЛИ ТИЛЛАРДАГИ ТАРЖИМАЛАРИ

Ilhomjon Bekmirzayev; Azamkhan Kambarov

doi:10.47980/MOTURIDIY/2023-1/3

Authors

Ilhomjon BekmirzaYev Professor of the International Islamic Academy of Uzbekistan, (DSc). 11, A.Kadiri str. 100011, Tashkent
Azamkhan Kambarov Senior teacher of the International Islamic Academy of Uzbekistan. 11, A.Kadiri str. 100011, Tashkent

DOI:

https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2023-1/3

Keywords:

Бурҳонуддин Марғиноний, Ҳидоя, Мухтасар ал-Қудурий, Жоме ас-сағир, Муҳаммад Шайбоний, ҳанафий мазҳаби, фиқҳ, фақиҳ, Бидоят ал-мубтадий, Кифоят ан-мунтаҳий

Abstract

Фақиҳларнинг бир неча авлодлари олиб борган фаолиятлари туфайли Мовароуннаҳр мактабининг анъаналари ва унинг намояндалари асарларидан ҳанафийлик мазҳабида бўлган турли минтақаларда кенг тарқалди. Мовароуннаҳрлик муаллифларнинг асарлари фиқҳ амалиётида қўлланма сифатида ҳам, талабаларни ўқитишда дарслик сифатида ҳам фойдаланилди.
Мана шундай алломалардан бири Бурҳонуддин Марғиноний (ваф. 1196 й.) эдилар. Бу улуғ зотнинг тўлиқ исмлари – Бурҳонуддин Али ибн Абу Бакр ибн Абдужалил Рошидоний Марғиноний Фарғоний. “Шайхулислом” ва “Соҳибул Ҳидоя” атамалари билан машҳурдир. Кўпинча фақиҳларнинг “Китоб ал-Ҳидоя”ни ўзлаштиришдаги иснодлари алоҳида келтирилиши ва кўплаб шарҳланиши Бурҳонуддин Марғинонийнинг мазкур асари катта обрўга эга эканига далолат қилади. Ушбу мақолада “Ҳидоя” асарининг таркибий тузилиши ва у бўйича олиб борилган тадқиқотлар ҳақида тўлиқ маълумотга эга бўлинади.

References

rockelmann C. (1898–1993). Geschichte der a ). XI ve XII Asırlarda Karahanlılar Devrinde Ma vara’ al-Nahr İslоm Hukukçuları. Анкара: Sevinç Matbaası.

Muellifler jamoasi. (1997). Islam Ansiklopedisi. J. 16. Istanbul: Hanefi Mezhebi-Haya.

Аҳмад ибн Мустафо Тошкўпирзода. (1995). Мифтоҳ ас-са‘ода ва масобиҳ ас-сийода. Ж. 11. Қоҳира: Дор ал-кутуб ал-ҳадисиййа.

Қориев Одил. (1993). “Бурҳонуддин ал-Марғиноний - ҳуқуқшунос” / “Шарқшунослик” тўплами. Тошкент: нашриёти кўрсатилмаган.

Қориев Одил. (2009). Фарғона фиқҳ мактаби ва Бурҳонуддин ал-Марғиноний. Тошкент: Фан нашриёти.

Лыкошин Н. (1907). Автор Хидаи . Туркестанские ведомости. нашриёти кўрсатилмаган.

Мақсудхўжа ибн Мансурхўжа. (2015). Мажмаъ-ул мақсуд // Мухтасар ул-Виқоянинг шарҳи. Ж. 2. Тошкент: Шарқ нашртёти.

Маҳмуд ибн Сулаймон ал-Кафавий. (йили кўрсатилмаган). Мунтахаб а‘лом ал-ахёр фи табақот ҳанафий ал-мухтор. Тошкент: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Абу Райҳон Беруний номидаги Шарқшунослик институти Қўлёзмалар фонди // Қўлёзма.

Маҳмуд Ҳасаний. (2000). Ал-Марғинонийнинг “Ҳидоя” асари ва унга ёзилган шарҳлар. Тошкент: Абдулла Қодирий номидаги халқ мероси нашриёти.

Мўминов А. (2003). Ҳанафий уламоларнинг марказий Мовароуннаҳр шаҳарлари ҳаётида тутган ўрни ва роли (II–VII/VIII–XIII асрлар). Тоўкент: тошкент ислом университети нашриёти.

Мустафо ибн Абдуллоҳ Илдли. (1981). Кашф аз-зунун ‘ан асмо’ ал-кутуб ва-л-фунун. Ж. 2. Макка: Мактаба ал-файсалиййа.

Саидов А. (1994). Хидоя. Ташкент: Адолат нашриёти.

Соид Бектош. (2019). “Таҳқиқ ал-Ҳидоя” Ж. 1. Мадина ал-Мунаввара: Дор ас-сирож.

Ҳожи Халифа. (1981). Кашф аз-зунун ‘ан асмо’ ал-кутуб вал-фунун. Ж. 2. Макка: Мактаба ал-файсалиййа.

Шавкат Мирзиёев. (2017). Бирлашган Миллатлар Ташкилоти Бош Ассамблеясининг 72-сессиясидаги нутқ. Ma’rifat, нашриёти кўрсатилмаган.