ҚУРЪОНШУНОСЛИККА ОИД ТАДҚИҚОТЛАР ВА СОҲАДАГИ ЯНГИЧА ЁНДАШУВЛАР ТАҲЛИЛИ
Keywords:
Қуръон илмлари, Қуръоншунослик, тафсир, муфассир, Ғарб, Шарқ.Abstract
Қуръоншунослик фани ўзининг тараққиётида бир нечта босқичларни босиб ўтиб, алоҳида фан сифатида шаклланди ва унинг негизида тармоқлар ҳам пайдо бўлди. Ҳозирга келиб Қуръоншуносликка оид ўнлаб соҳалар тадқиқ қилинган. Энг эътиборлиси бу борада янги изланишлар ва демакки янги тармоқлар намоён бўлмоқда. Шу маънода Қуръон билан боғлиқ илмларни унинг ўзига тааллуқли бўлган анънавий илмлар ва замонавий фан-техника ютуқлари сабабли очилиб бораётган илмларга ажратиш ҳолатлари мавжуд. Аслида ҳам ушбу китоб нозил бўлган пайтда унга ҳидоят, дунё ва охират саодатига калит, деб қаралган бўлса, бугунги кунга келиб, уни илмий назария ва кашфиётларга бой манба сифатида ҳам қараш шаклланди.
Мазкур мақолада ҳам Қуръонга тааллуқли анъанавий илмларни одатий ёндашувлардан фарқли равишда тақсимлаш ва таҳлил қилишга, Мусулмон олами ва Ғарбдаги изланишларга эътибор қаратилган ҳолда Унда зикр қилинган замонавий билимларга ўрин ажратилган.
References
Аdams C.J. (1988). «Abu l-Ala Mawdudīs Tafhīm al-Qur’an», Approaches to the History of the Interpretation of the Qur’ān, ed. A. Rippin. Oxford.
Brockelman C. (1902). Geschichtederarabischenlitteratur. 2. Band. Berlin: Verlag.
Denny F.M. (1975). «The meaning of ummah in the Qur’an», History of Religions.
Encyclopaedia of Qur'an. (2001)1st Edition. Ed. by Jane Dammen McAuliffe et al., 5 vols. plus index. Leiden: Brill Publishers.
Martin R.C. (1982). «Understanding the Qur’an in text and context», History of Religions, XXI/4.
Muller F.M. (1879-1910). The sacred books of the East. Volume IX. The Qur’an. Translated by Palmer E.H. Motilal Banarsidass. The Clarendon
Rieu Ch. (1879). Catalogue of the Persian Manuscripts in British Museum. London.
Rippin A. (1983). «The Qur’an as literature: perils, pitfalls and prospects», British Society of Middle Eastern Studies Bulletin. London.
Sister M. (1931). Metaphern und Vergleiche im Koran.Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde genehmigt von der Philosophischen Fakultät der Friedrich-Wilhelms-Universität zu Berlin. Berlin.
Wansbrough J. (1977). Quranic Studies: Sources and Methods of Scriptural Interpretation. Oxford.
Abdullayeva F.I. (2000). Persidskaya koranicheskaya ekzegetika. Sankt-Peterburg.
Abu Ja’far an-Nuhhas. (2003). An-Nasikh wa-l-mansukh fi-l-Qur’an al-karim. Beirut: al-Maktaba al-asriyya.
Abu Zakariya Yahya ibn Sharaf an-Nawawi. (1990). At-Tibyan fi adab al-hamala al-Qurʼan / ed. Muhammad al-Hajjor. Beirut: Dar al-basair al-islamiyya.
Abu Ubayda al-Qasim al-Hirawi. (2000). Fadail al-Qur’an / ed. Marwan al-Atiyya, Muhsin Kharaba, Wafa Taqiyuddin. Beirut: Dar Ibn Kathir.
Abul Hasan Ali al-Jurjani. (2003). At-Ta’rifat / ed. Muhammad Basil al-Wadd. Beirut: Dar al-kutub al-ilmiyya.
Abul Hasan Ali ibn Ahmad al-Wahidi. (2001). Asbab nuzul al-Qur’an. Beirut: Dar al-kutub al-ilmiyya.
Al-Baqai. (1988). Masaʼid an-nazar li-l-ishraf ala maqosid as-suvar / Abdussami’ Muhammad Husniyn. Riyadh: Maktaba al-ma’arif.
Ali ibn Ahmad Naysaburi. (year not indicated). Asbab al-nuzul / trans. A.Tursunov. Toshkent: «Movarounnahr» publishing house;
At-Tayyib al-Buhali. (2010). Mafhum as-salam fi-l-Qur’an wa-l-hadith ash-sharif. Fez (Maghrib): Muassasat al-buhuth wa-d-dirasat al-ilmiyya.
Biograficheskiye sochineniya. (1962). L.: Izd. LGU.
Burhanuddin al-Baqai. (1995). Nazm ad-durar fi tanosib al-ayat wa-s-suwar / Abdurrazzaq Ghalib al-Mahdi. Beirut: Dar al-kutub al-ilmiyya.
Jalaluddin Abdurahman as-Suyuti. (1996). Al-Itqan fi 'ulum al-Qurʼan / Tahqiq markaz al-buhuth wa-d-dirasat bi maktaba Nazar Mustafa. al-Makka al-mukarrama: Nazar Mustafa.
Zayd Umar Abdullah al-Iys. (2005). At-Tafsir al-mawduʻiyit ta’sil vat tamsil. Riyadh: Maktabat ar-rushd.
Ibragim T.K. (2004). Koran o dukhovnom plyuralizme // Sravnitelnaya filosofiya v kontekste mnogoobraziya kultur. Moscow.
Kashtaleva K.S. (1928). «Terminologiya Korana v novom osveshyenii», Doklady Akademii nauk SSSR. Vostokovedeniye.
Manna al-Qattan. (1998). Mabahith fi ulum al-Qur’an. Beirut: Mawsuʻa ar-risala.
Ma’lum Fahd ibn Abdurahmon ibn Sulayman ar-Rumi. (1997). Ittijahat at-tafsir fil qurunir rabi’ ashara. Beirut: Muassasa ar-risala.
Munira Muhammad Nasir ad-Dusuri. (2005). Asma' suwar al-Qurʼan wa fadaʼiluha. Ad-Dammam: Dar Ibn al-Jawziyya.
Musaid ibn Sulayman at-Tayyar. (1999). Fusul fi usul at-tafsir. ad-Dammam: Dar Ibn al-Jawziyya.
Musaid ibn Sulayman ibn Nasir at-Tayyar. (2006). Ulum al-Qur’an: tarikhuhu wa tasnifu anwaihi / Journal of Ma’had al-Imam ash-Shatibi li'd-dirasatil Qur’aniya.
Musaid ibn Sulayman ibn Nosir at-Tayya. (2006). Ulumul Qur’an: tarikhuhu wa tasnifu anwaihi / al-Imam ash-Shatibi lid dirasatil Qur’aniya institution journal.
Mustafa Ibrahim al-Mishani. (2005). At-Tafsir al-muqarin dirasatan ta’siliya. Amman: Majalla ash-shariʻa wa-l-qanun bi-l-jamiʻa al-Urduniyya.
Muhammad Abdulazim az-Zurqoniy. (year not indicated). Manahil al-irfan fi ulum al-Qur’an. Matbaatu Isa al-Halabi.
Muhammad Bakr Ismail. Ibn Jarir at-Tabari wa minhajuhu fi-t-tafsir. (1991). Cairo: Dar al-manar.
Muhammad ibn Ali al-Matari. (2017). Al-Khata’u fi nisba al-aqvol fi kutub at-tafsir: dirosat an-nazariya wa amsila at-tatbiqiya. Jamia Andalus.
Muhammad ibn Ali al-Matari. (2017). Al-Khatau fi nisba al-aqwal fi kutub at-tafsir: dirasatun nazariya wa amsilatun tatbiqiya. Jamia Andalus.
Muhammad ibn Ali ash-Shawkani. (1997). Fath al-qodir al-jomi bayna fannay ar-riwaya va-d-diraya min ilm at-tafsir / ed. Abdurahman Umayra. al-Mansura: Dar al-Wafa.
Muhammad ibn Bahadir az-Zarkashi. (1980). Al-Burhan fi ulum al-Qur’an / ed. Muhammad Abul Fazl Ibrohim. Beirut: Dar al-ma’rifa.
Muhammad ibn Bahadir az-Zarkashi. (1957). Al-Burhan fi ulum al-Qur’an / ed. Muhammad Abul Fadl Ibrahim. Beirut: Dar ihya kutubil arabiya.
Muhammad Mahmud Hur. (2003). At-Tafsir va rijoluhu: manhajun ta’limi li-l-maahid al-Qur’aniyya. Jeddah: Dar nur al-maktabat.
Muhammad Husayn az-Zahabi. (1995). At-tafsir wa-l-mufassirun. 2 vols. Cairo.
Obidov R. (2006). Qur’on mavzularining ma’naviy-tarixiy ahamiyati. Tashkent: Tashkent Islamic University.
Adil Nuwayhiz. (year not indicated). Mujam al-mufassirin min sadr al-islam hatta al-asr al-hadir. Uchinchi nashr. Vol. II. Beirut: Muassasa Nuwayhiz ath-thaqafiya li-t-ta’lif wa-t-tarjima wa-n-nashr.
Piotrovskiy M.B. (1991). Koranicheskiye skazaniya. Moscow.
Rezvan Ye.A. (1984). «Adam i banu adam v Korane (k istorii ponyatiy «pervochelovek» i «chelovechestvo»)», Islam. Religiya, obshyestvo, gosudarstvo. Moscow.
Rezvan Ye.A. (2005). Koran i yego tolkovaniya (teksty, perevodы, kommentarii). Moscow.
Salah Abdulfattah al-Khalidi. (2008). At-Tafsir wa-t-ta’wil fi-l-Qur’an al-karim. Amman: Darun nafais.
Stori Ch.A. (1972). Persidskaya literatura. Biobibliograficheskiy obzor v trekh chastyajh. trans. and ed. Bregel Yu.E. 3 vols. Moscow: Nauka.
Sulayman ibn Salih al-Qar’awi. (2004). At-Tafsiru-l -ilmi al-muasir va asaruhu fi kashf al-ijaz al-ilmi li-l-Qur’an al-karim. Riyadh: Dar al-hadara lin-nashr wat-tawzi’.
Taqiyuddin Abul Abbos ibn Taymiya al-Harrani al-Hanbali. (1980). Al-Muqaddima fi usul at-tafsir. Beirut: Dar Maktaba al-hayat.
Taha Abidin Hammad. (2014). At-Tahrir fi usul at-tafsir. ad-Dammam: Maktaba al-mutanabbi.
Taha Abidin Hammad. (2014). At-Tahrir fi usul at-tafsir. ad-Dammam: Maktaba al-mutanabbi.
Tahir Mahmud Muhammad Ya’qub. (2004). Asbab al-khata’i fi-t-tafsir: dirasatun ta’siliya. vol. 2. Ad-Dammam (Saudi Arabia): Dar Ibn al-Jawziyya.
Fahd ibn Abdurahman ar-Rumi. (1994). Buhus fi usul at-tafsir va manohijihi. Ar-Riyod: Maktabat at-tavba.
Frolov D.V. (1992). Musulmanskaya ekzegetika i Koran // Vostok. № 6.
Khalid Abdurahman al-Akk. (year not indicated). Usulut tafsir va qawaiduhu. Beirut: Dar an-nafais.
Hibatullah ibn Salam al-Muqri. (1984). An-Nasikh wal mansukh / Zahir Shovish, Muhammad Kan’on. Beirut: al-Maktabatul islamiya.
Husayn ibn Ali al-Harabi. (2008). Qawaid at-tarjih inda-l-mufassirin dirasatan nazariyatan tatbiqiyatan. Riyadh: Dar al-Qasim.
Shaykh Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. (2013). Qur’on ilmlari. Tashkent: Hilol-Nashr.
Shaykh Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. (2019). Qur’on va sunnatdagi ilmiy moʻjizalar. Tashkent: Hilol-Nashr.
Shaykh Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf. Hadis va hayot. (2019). Vol. 30. Qur’on fazilatlari kitobi. Tashkent: Hilol-Nashr.
Shamsuddin ad-Dawudi. (2002). Tabaqat al-mufassirin. Beirut: Dar al-kutub al-ilmiyya.
Ya’qub Charxiy tafsirining turkiy tarjimasi. (2010). trans. Hamadoniy Hoji / published by I.Usmonov, G.Saidova. Tashkent.
