DEHLAVIY IJODIDA BADIIYAT AN’ANALARI
DOI:
https://doi.org/10.47980/MOTURIDIY/2023-4/21Keywords:
Fors adabiyoti, tasavvuf, ruboiy, badiiy timsol, nazm, shoir, janr, tahlil, asar, tilAbstract
Bu maqolada Amir Xusrav Dehlaviyning ruboiy janridagi ulkan merosi o‘rganishga harakat qilingan. Maqolaning maqsadi shoir asarlaridagi mafkuraviy va badiiy usulni o‘rganish, shoirning ruboiy janridagi mahoratini aniqlash, shuningdek uning ruboiylarini tahlil qilish orqali fors-tojik adabiyoti tarixida uning asarlari o‘rnini aniqlashdan iboratdir. U islom olamidagi fors va tojik tillarida ijod qiluvchi shoirlarning asarlariga kuchli ta’sir ko‘rsatgani ilmiy haqiqatdir. Shoirning asarlariga, shu jumladan uning ruboiylariga qiziqish shoirning o‘rta asrlarda mustaqil maktab yarata olganligi bilan bog‘liq. Amir Xusrav Dehlaviy o‘z davrida fors adabiyotining barcha janrlarida ijod qilgan. U ruboiy yozish sohasida kamdan-kam uchraydigan faylasufdir. Shoirning barcha asarlari Xudo, koinot, insoniyat, hayot, yer, sevgi kabi falsafiy fikrlar bilan to‘laligi va asarlaridagi so‘zlarning mukammal tanlangani tufayli noyob merosga aylandi. Bu doiradagi ulkan yutuqlar shoirning ruboiylariga ham tegishlidir. Uning ruboiylarida she’riyatning har qaysi sohasiga tegishli romantik mavzu asosiy omil hisoblansa-da, ijtimoiy va falsafiy fikr doirasida ham keng tarqaldi. U har qanday mavzuni o‘zining she’rlari orqali yetkazib bera oladigan iste’dod sohibiligi bilan insonlarni hayratda qoldiradi. Maqoladagi aytib o‘tilgan fikrlar shoir yashab, ijod etgan adabiy muhit va uning asarlarining Sharq adabiyoti rivojidagi o‘rni va ahamiyatini ochib berishga qaratilgan.
References
Aliеv G.Yu. (1968). Pеrsoyazichnaya litеratura Indii. Moskva.
Baqoеv M. (1975). Hayot va ejodiyoti Xusravi Dеhlaviy. Dushanbе: Donish.
Dеhlaviy Amir Xusrav. (1975). Osori muntaxab. Dar chor jild, jildi chahorum. G‘azaliyot, qasoid, muqatta’ot va ruboiyot. Dushanbе.
Dеxlеvi Amir Xisrov. (1965). Chеtvеrostishiе. G‘ Pеr. Vl. Dеrjavin. – V kn.: «Izbrannoе chеtvеrostishiya pеrsеdsko-tadjikskix poetov-klassikov». Dushanbе.
Dеhlaviy Amir Xusrav. (1960). Muntaxabot. Stalinobod: Nashriyoti davlati Tojikiston.
Imomnazarov M. (1978). Iz opita sostavlеniya slovarya yazika Amira Xosrava //Amir Xosrav Dеxlavi. Toshkent.
Imomnazarov M. (1975). Opit sostavlеniya slovarya yazika Amira Xosrava//Amir Xosrav Dеxlavi. Toshkent.
Kozmoyan A.K. (1981). Rubai v klassichеskoy poezii na farsi. Еrеvan: izd-vo AN Armyanskoy SSR.
Munirov Q. (1975). Amir Xisrav Dеhlaviy qo‘lyozma asarlari katalogi.Toshkent: Fan, 32 b.
NIZAMOVA F. (2019). The history of studying Khusrav Dekhlavi‘s work //The Light of Islam. Тashkent. №. 2.
Ochilov E. (1994). Ruboiy tarjimasida shakl va mazmun birligi: Filol. fanlari nomzodi diss. avtorеf. Toshkеnt.
RUSTAMIY S. (2016). «ESASU-L-BELAGA» VE «DİVAN-U LUGAT-İT-TÜRK» ESERLERİNİN DİL BİLİMİ VE BELAGAT BİLİMİYLE İLGİLİ YÖNLERİ //Turkish Studies. Ankara, Т. 11. №. 20.
Rustamiy S. (2014). ART OF WORD AND ARTISTRY OF ARABIC PROVERBS// The Science Advanced Journal. №. 8. Torrance (USA).
Rustamiy S. (2016). Mutabaqa как лексическое средство выразительности // Мир науки, культуры, образования. Горно-Алтайск, №1 (56).
Rustamiy S. (2018). TYPOLOGICAL PECULIARTIES OF SCIENCE OF BALAGHAH, RHETORIC AND STYLISTICS //The Light of Islam. Тashkent. №. 1.
Shomuhamеdov Sh. (2000). Jahonni maftun etgan adabiyot. Toshkent: ToshDShI, 140 b.
Shomuhamеdov Sh., Musaеv B. (1971). Amir Xusrav Dеhlaviy. Toshkent: Fan.
O‘zR FASHI, 1426 "احمد كشميرى. "شجره طبقات مشايخ .17 raqamli q‘lyozma.
"دهلوى خسرو ديوان" – O‘zR FASHI, 2220 инв. raqamli qo‘lyozma.
"دهلوى خسرو ديوان" – O‘zR FASHI, 7070 инв. raqamli qo‘lyozma.
"خسرو ديوان" – O‘zR FASHI, 9677 инв. raqamli qo‘lyozma.
"دهلوى خسرو ديوانچه" – O‘zR FASHI, 11272-I инв. raqamli qo‘lyozma.
"خسرو ديوان" – O‘zR FASHI, 965 inv. raqamli qo‘lyozma.
"خسرو امير كليات" – O‘zR FASHI, 178 inv. raqamli qo‘lyozma.
Downloads
Submitted
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Feruza NIZAMOVA (Author)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
How to Cite
